امروزه ما شاهد افزايش روز افزون جمعيت در دنيا و کشور مى‌باشيم و اين جمعيت جهت رشد و نمو و درنهايت توسعه سياسى فرهنگى اجتماعى نياز به پروتئين دارند و از آنجائيکه رشد جامعه‌اى مستلزم نيروى انسانى سالم مى‌باشد. و امروز منابع غذائى محدود و صرفاً با انجام مديريت صحيح مى‌توان توليد را افزايش داد، خصوصاً در خصوص پرورش طيور اعم از گوشتى و تخمگذار باتوجه به اينکه در کشور عزيز ما ايران کمتر مسائل اصلاح نژادى انجام مى‌شود و امروزه تنها راه افزايش توليد از طريق مديريت صحيح مى‌توان هزينه‌ها را کاهش و واحد بهره‌بردارى را سودآور نمود دو نکته بسيار اساسى وجود دارد:
1- ضدعفونى و آماده‌سازى سالن
2- تهيه و تنظيم جيره متعادل
ابتدا ضدعفونى کننده‌ها را توضيح داده و سپس روش ضدعفونى را تشريح مى‌کنيم.
تعريف ضدعفونى:
هر جسمى که بتواند از رشد و نمو ميکروب ها و ساير عوامل بيماريزا (ويروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها تک ياخته‌اى) در داخل يا در روى سطح بدن و محيط زندگى جلوگيرى بعمل آورد ماده ضدعفونى کننده ناميده مى‌شود.
خصوصيات مواد ضدعفونى:
تمام مواد ضدعفونى کننده که در مرغدارى استفاده مى‌شود بايد داراى شرايط ذيل باشد:
1- ضدعفونى کننده قوى باشد.
2- به راحتى قابل دسترس بوده و خيلى گران نباشد.
3- بوى زننده نداشته باشد.
4- باعث زنگ زدن و از بين رفتن وسايل نشود.
5- براى انسان و حيوانات سمى نباشد.
6- درحضور مواد ناچيز آلى مؤثر باشد.
7- قابليت نفوذ در مواد و شکاف‌ها را داشته باشد.
بخاطر داشته باشيم که مواد ضدعفونى کننده براى تميز کردن استفاده نمى‌شود بلکه ميکروارگانيسم‌ها را از بين مى‌برد. لذا زمانى موثر خواهد بود که سطحى که در آن بکار مى‌روند کاملاً تميز باشد.
انواع مواد ضدعفونى کننده:
موادى که براى ضدعفونى در پرورش طيور بکار مى‌رود، معمولاً به سه دسته تقسيم مى‌شوند:
1- ضدعفونى کننده‌هاى طبيعى
2- ضدعفونى‌کننده‌هاى فيزيکى
3- ضدعفونى کننده‌هاى شيميايى
1- ضدعفونى‌کننده‌هاى طبيعى: مانند نور آفتاب، ميکروب‌ها در برابر نور آفتاب بخصوص نور مستقيم آن به مقدار زياد فعاليت خود را ازدست مى‌دهند، در بين انوار مختلف اشعه خورشيد اشعه ماوراء بنفش سبب کشتن ميکروب‌ها و باکترى‌ها مى‌گردد. از اين رو آفتاب ارزانترين وسهل الوصول‌ترين و شايد بهترين ماده ضدعفونى کننده باشد. يکى ديگر از ضدعفونى‌کننده‌هاى طبيعى سرما و برودت مى‌باشد. البته سرما و برودت اثر ضدعفونى و معدم کنندگى قوى براى ميکروب‌ها نمى‌باشد بلکه فقط رشد و نمو آنها را به تعويق مى‌اندازد و در نتيجه جهت نگهدارى گوشت و تخم‌مرغ در سردخانه‌ها استفاده مى‌گردد.
2- ضدعفونى کننده‌هاى فيزيکى: بهترين ضدعفونى‌کننده فيزيکى حرارت مى‌باشد که از آن مى‌توان به دو صورت خشک و مرطوب استفاده کرد. از حرارت خشک به صورت شعله دادن بوسيله شعله افکن استفاده و کف، ديوار سالن را ضدعفونى مى‌کنند. با اين روش مى توان ميکروب‌هاى بيمارى‌زا و تخم انگل‌ها را به خوبى از بين برد. يکى ديگر از ضدعفونى کننده‌هاى فيزيکى حرارت مرطوب مى‌باشد. بخارآب جوش بهترين ماده ضدعفونى کننده به شمار مى‌رود. حرارت آب جوش معمولاً بيش از 100 درجه است و در اين حرارت کمتر ميکروب يا انگلى تاب مقاومت دارد. از آب جوش براى ضدعفونى لانه و وسايل جوجه‌کشى و قفس و آبخورى و دانخورى استفاده مى‌شود.
3- مواد ضدعفونى کننده شيميايى: که اين مواد خود به چند دسته تقسيم مى‌شوند و جز يکى از ترکيبات مى‌باشند که عبارتند از فرمالدئيد، ترکيبات چهارتائى آمونيوم، مواد فنلى، مواد يدى و کلريدى
تاثير اين مواد تابع عوامل مختلف است که بطور خلاصه عبارتند از:
1-غلظت خود مواد:
خاصيت ضدعفونى کننده هرماده با درجه غلظت آن کم يا زياد مى‌شود. معمولاً محلول‌ها بى‌اثر يا کم اثرتر مى‌باشند، بنابراين بهتر است توصيه کارخانه سازنده رعايت شود.
2-حرارت:
معمولاً افزايش حرارت سبب افزايش اثر ماده ضدعفونى کننده مى‌باشد. از اين‌رو تؤام کردن حرارت و مواد ضدعفونى اثر بهترى خواهد داشت.
3- مدت مجاورت ماده ضدعفونى کننده با محيط آلوده:
هرچقدر ماده ضدعفونى روى سطح آلوده بيشتر باشد اثر بهترى خواهد داشت کمتر ماده ضدعفونى وجود دار دکه بلافاصله ميکروب را از بين ببرد.
4- ميزان آلودگى محيط:
اثر مواد ضدعفونى در محيطى که زياد آلوده و کثيف باشد کمتر مى‌باشد. از اين جهت قبل از استفاده بايد ميزان آلودگى و کثافات لانه را به حداقل رسانيد.
آماده کردن سالن مرغدارى جهت ورود جوجه
براى اينکه سالن مرغدارى آماده جوجه‌ريزى شود در هر سرى جوجه‌ريزى بايد اقدامات زير را انجام دهيم:
1- کليه مواد خوراکى را از داخل سالن جمع‌آورى و خارج نموده البته بايد سعى شود دان‌هاى موجود مصرف و جهت دوره آينده مصرف نشود.
2- مرغ‌ها را که مرحله پايانى رسيده‌اند از سالن مرغدارى تخليه نمود.
3- کليه وسايل مرغدارى در سالن که قابل انتقال مى‌باشند را به بيرون از سالن انتقال داده و آنها را با برس کاملاً تميز، شستشو و ضدعفونى نموده و به قسمت جداگانه‌اى انتقال مى‌دهيم.
4- تمام کود و مواد بستر دوره قبل را از سالن خارج نموده و به محل مناسب انتقال دهيم.
5- کليه سطوح اعم از سقف، ديوارها، کف و پنجره‌ها و درب‌ها و وسايل تهويه را به خوبى گردگيرى و تميز نموده بطوريکه هيچگونه کثافاتى در سالن وجود نداشته باشد.
6- کف و ديوار و سقف سالن را با مواد شوينده و آب فشار قوى وخصوصاً آب گرم کاملاً شستشو داده شود.
7- شعله دادن کف و ديوارها بوسيله شعله افکن (بايد مقدم بر ضدعفونى و شيميايى باشد.)
8- شستشوى لوله‌هاى آبخورى و منبع ذخيره آب و تخليه رسوبات احتمالى و ضدعفونى کردن سيستم آبخورى
9- سمپاشى سالن درصورتيکه حشرات موذى در سالن و اطراف آن وجود داشته باشد.
10- سمپاشى کردن سالن با مواد ضدعفونى موجود و مناسب پس از شستشوى کامل آن
11- بهتر است سالن براى مدت يک الى دو هفته خالى تا سيکل رشد و نمو باکترى‌ها از بين برود که اين فرصتى مناسب براى تعمير سيستم آبخورى، دانخورى سيستم آبرسانى و برق‌رسانى مى‌باشد.
12- چنانچه در دوه قبلى بيمارى مشاهده شده است با استفاده از مواد ضدعفونى کننده قوى گازى مثل فرمالين 40% و پرمنگنات پتاسيم به نسبت cc40 فرمالين و 20 گرم پرمنگنات به ازاء هرمتر مکعب سالن بعد از اينکه کليه لوازم و تجهيزات را داخل سالن چيديم استفاده نمائيم. اثر اين ضدعفونى کننده زمانى بسيار مؤثر خواهد بود که حرارت سالن حدود 27 درجه و رطوبت بين 60 تا 70 درصد باشد. معمولاً ابتدا پرمنگنات را به نسبت مورد نياز در ظروف سفالى و يا لعابى در سطح سالن پخش نموده و به آن محلول فرمالين اضافه نمائيم و کليه درب و پنجره‌ها و منافذ را کلاً بسته و به مدت 24 ساعت آن را بسته نگه داريم و بعد از 24 ساعت آن را باز نموده تا گازهاى اضافى خارج گردد.
13- تهيه و پخش بستر مناسب از مواد قابل دسترس خصوصاً پوشال نجارى به قطر مناسبت 4-5 سانتى‌متر البته ارجح است پوشال‌ريزى قبل از عمل گاز دادن انجام شود.
14- اينک سالن جهت جوجه‌ريزى آماده است در اين زمان بايد سالن را به وسيله سيستم گرم کننده 24 ساعت قبل از جوجه‌ريزى گرم و آماده نموده و آبخورى و دانخورى موقت در سالن چيده و کمى ذرت خرد شده و يا جيره استاتر شروع نمائيم و در آبخورى‌ها آب شکر به نسبت 8-5 درصد بريزيم و جوجه‌ها را به سالن انتقال دهيم.
مهندس ابراهيم مرادقلى
ضدعفونى و آماده سازى سالن مرغدارى
